دستورالعمل توانمندسازی علمی و حرفهای طب عمومی
به منظور فراهم کردن بستر لازم برای توسعه «مراقبتهای اولیه سلامت» و احقاق «محوریت پزشک خانواده در نظام ارجاع»؛ و با تاکید بر مصوبه سال 1355 هیأت مدیره نظام پزشکی مرکزی موضوع گستره صلاحیت حرفهای پزشکان؛ و با رعایت قانون «چگونگی تعیین وظایف و صلاحیت شاغلان حرفه‌های پزشکی و وابسته به آن» مصوب 1376/7/27 مجلس شورای اسلامی و با توجه به مصوبه مورخ 1392/4/31شورای معاونین و شرایط متعارف حیطه اختیارات پزشکان عمومی در سایر کشورهای پیشرو و موفق در ارتقای سلامت، دستورالعمل توانمندسازی علمی و حرفهای طب عمومی به شرح زیر ابلاغ میگردد:
ماده 1- معاونت آموزشی وزارتخانه موظف است با کسب نظر از معاونتهای درمان و بهداشت تغییرات لازم در محتوای آموزشی دوره پزشکی عمومی با محوریت ارائه خدمت در قالب پزشک خانواده را اعمال نماید. برنامه آموزشی جدید از ابتدای سال تحصیلی 93-92 لازمالاجرا خواهد بود.
ماده 2- معاونت درمان موظف است با همکاری معاونت آموزشی و سازمان نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران، نسبت به تدوین دورههای تکمیلی در قالب دورههای کوتاهمدت حرفهای برای دانشآموختگان پزشکی عمومی اقدام نماید؛ این دوره ها در شش گروه تقسیمبندی میشوند:
الف) تقویت دانش و مهارتهای بهداشتی جهت کنترل عوامل خطر و پیشگیری از بیماریها، با در نظر گرفتن گذار اپیدمیولوژیک و افزایش بار بیماریهای غیرواگیر و ظهور بیماریهای نوپدید و بازپدید، از جمله مباحث بهداشت عمومی، پیشگیری و مدیریت بیماریها، بهداشت خانواده، سبک زندگی و تغذیه، سلامت روان، بهداشت محیط و حرفهای، مدیریت سیستمهای بهداشتی و درمانی
ب) تقویت دانش و مهارتهای بالینی جهت درمان بیماریهای شایع و یا دارای اولویت از نظر سیاستهای نظام سلامت کشور، به ویژه در مناطقی که متخصصین مربوطه فعالیت مستمر ندارند؛ مانند: دیابت، پرفشاری خون، چاقی، پوکی استخوان، بیماریهای شایع روانپزشکی، بیماریهای بومی منطقهای، فوریتها و اورژانس و ...
ج) فراگیری دانش و مهارتهای انجام اقدامات تشخیصی مورد نیاز با اولویت انجام و تفسیر الکتروکاردیوگرافی، گزارش رادیوگرافیهای شایع و انجام سونوگرافی ساده بهصورت سونوگرافی سرتخت در موارد اورژانس و یا موارد شایع مورد نیاز در برنامه پزشک خانواده و یا مناطق مورد نیاز که به تشخیص زودرس بیماریها و حفظ سلامتی خانوادهها کمک میکند، سیگموئیدوسکوپی و...
د) دورههای طب مکمل مانند طب سنتی ایرانی ـ اسلامی، طب سوزنی و ...
ه) دورههای حرفهای کاربردی مانند ترک اعتیاد، مشاوره ژنتیک، مشاوره تغذیه، مراقبت از پوست و ...
و) دورههای تکمیلی آموزش متدها و استفاده از تجهیزات نوین پزشکی
تبصره 1- دورههای گروه ب و ج بر اساس ظرفیت منطقهای و اعلام نیاز مصوب هیات رئیسه هر دانشگاه بر اساس شاخصهای معاونت آموزشی وزارت تدوین و پس از تایید معاونت درمان وزارت اجرا خواهد شد.
تبصره 2- دورههای گروه الف، د، ه ، و توسط معاونت درمان و بهداشت دانشگاه، سازمان نظام پزشکی و انجمن علمی پزشکان عمومی پیشنهاد و پس از تایید شورای آموزش دانشگاه قابلیت اجرا خواهد داشت.
تبصره3- فرایند اجرای دورههای تکمیلی فوق میتواند با نظر و تایید دانشگاههای علوم پزشکی توسط سازمان نظام پزشکی و یا انجمنهای علمی در چارچوب برنامههای آموزشی تدوین شده انجام شود.
تبصره 4- تدوین برنامه های آموزشی فوق باید به گونهای باشد که در حین خدمت پزشکان عمومی صورت گیرد و مانع انجام فعالیتهای عادی آنها نشود.
تبصره 5- مرجع آموزش دهنده گواهی پایان دوره را در حیطه مربوطه صادر مینماید.
ماده 3- پزشک عمومی میتواند هر اقدامی را که در آن مهارت و تبحر کافی دارد برای بیماران و مراجعین انجام دهد و در صورتی که مرتکب کوتاهی یا قصور شود پاسخگو خواهد بود. ملاک مهارت و تبحر علاوه بر توانایی پزشک، سرفصلها و حیطه آموزشی است که در طول مدت تحصیل و یا متعاقب آن طی دورههای تکمیلی معتبر فرا گرفته و گواهی آن را اخذ نموده باشد.
تبصره: با رعایت قانون «چگونگی تعیین وظایف و صلاحیت شاغلان حرفه‌های پزشکی و وابسته به آن» و با لحاظ تبصره 1 ذیل ماده واحده آن، به معاونت درمان ماموریت داده میشود نسبت به تهیه آییننامه وظایف و صلاحیت پزشکان عمومی با همکاری سازمان نظام پزشکی در چارچوب ماده 3 این دستورالعمل با تایید وزیر بهداشت اقدام نماید.
ماده 4- تعرفه خدمات مشمول بند ب و ج ماده 2 که توسط پزشکان عمومی دوره دیده ارایه میگردد کسری از تعرفه تخصصی خدمت مربوطه خواهد بود. تعرفه خدمات ارائه شده در حیطه سایر دورههای تکمیلی برابر تعرفه تعیین شده برای آن خدمت، صرف نظر از ارائهکننده آن خواهد بود. تعرفههای مذکور به پیشنهاد وزارت بهداشت و پس از تصویب در شورای عالی بیمه و دولت قابلیت اجرا خواهد داشت.
ماده 5- گرچه طبق تجارب جهانی پزشکان خانواده در مسیر فعالیت و همکاری مستمر با متخصصین از طریق گزارشهای ارجاع و بازخوراند بعد از مدتی از علم و تجربه بسیار ارزنده برخوردار خواهند شد، طبق تصویب عالیترین شورای علمی و قانونی وزارت بهداشت که با مشارکت کلیه روسای دانشگاهها و دانشکدههای علوم پزشکی تشکیل گردید و برنامه درسی (کوریکولوم آموزشی) آن تدوین شده است، در حین خدمت از طریق فراگیری آموزش مجازی و حضوری به طور رسمی به عنوان متخصص پزشک خانواده شناخته خواهند شد.
ماده 6- از تاریخ ابلاغ این دستورالعمل، تمام یا بخشی از مصوبات، آییننامهها، دستورالعملها و بخشنامههای قبلی وزارت بهداشت که با مفاد دستورالعمل حاضر مغایرت دارد لغو و بلااثر میگردد.
دکتر محمد حسن طریقت منفرد
وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی